مباحث دوره اقتصاد مقاومتی دکتر «عادل پیغامی» در موسسه طلوع

متن گزیده ای از این دوره را میتوانید در ذیل مشاهده نمایید.

جهت دریافت فایل صوتی این دوره میتوانید به صورت مجازی از طریق این صفحه در دوره اقتصاد مقاومتی دوره ثبت نام نمایید.
* صحبت کردن در مسائل اقتصاد پیچیدگی های خاص خودش را دارد. اقتصاد ایران یک سابقه تاریخی دارد، در دوران قاجار با توجه به انقلاب صنعتی و شکل گیری بازارهای بین المللی ساختارهائی در اقتصاد ایران شکل گرفت و تا به امروز هم درگیر ساختارهای شکل گرفته در دوران قاجار و پهلوی هستیم.

* انقلاب اسلامی ایران یک معنای دیگری هم به اقتصاد ایران اضافه کرد، چون اقتصاد ایران به عنوان یک اقتصاد مشمول یک سری مشخصه ها و ممیزهای عقلانی و علمی است، چه انقلاب اسلامی باشد چه نباشد، ما باید بهره وری مان بالا باشد، ارزش افزوده مان خوب باشد، ساختارهایمان اصطکاک کمی داشته باشد به تعبیر علمی آن، هزینه مبادلاتی مان بهینه باشد، نرخ ارزمان، صادراتمان وارداتمان و …

* اما اقتصاد ایران با انقلاب اسلامی یک هویت دیگری هم پیدا کرد، چون انقلاب اسلامی خودش در یک صحنه تاریخی و تمدنی با یک نگاه فلسفه تاریخی، محصول یک جریان است، نگاه هستی شناسی و جهان بینی ما به خلقت و غایت آفرینش و مسیری که خدا برای انسان آفریده از فلسفه نبوت و جریان رسالت و اسلام و جریان شیعه و… می رسد به جائی که گویا در یک مسیر تاریخی شکل گیری انقلاب اسلامی یک نقطه عطف است، تجلی یک معناست، معنایی که به اعتقاد ما گویا همان برنامه ای است که خدا برای غایت انسان چیده است، ما هم جزئی از این حلقه ها بودیم، خداوند در قرآن می فرماید: فسوف یأتی الله بقوم یحبّهم و یحبّونه(مائده 54) یک قومی را بلاخره در این چرخه تاریخی می آوریم تا یک کار ویژه ای را انجام دهد، قومی که ما آنها را دوست داریم و آنها هم ما را دوست دارند.

* انقلاب اسلامی با این تعریف تاریخی و با این هویت تاریخی و شیعی ، قاعدتاً به اقتصاد ایران یک رنگ و لعاب دیگری می دهد، از چند جهت، هم به جهت خودِ مباحث دین به مثابه یک سبک زندگی برای بشر، چراکه دین مشتمل است بر یک سری باید ها و نباید ها و قواعد و نهادها و نظامات و ترتیبات و قواعد بازی که خود به خود وقتی در جائی وارد می شود خنثی نیست و تغییراتی در آنجا می دهد.

* از جهت دیگر انقلاب اسلامی حسب ارتباطاتی که با محیط بیرونی خود و دعوایی که با نظام استکبار جهانی هم داشت باز هم روی اقتصاد خودش تاثیرش را داشت، تحریم بود و جنگ و تخریب …. اینها را که کنار هم می گذاریم با آینده ای که یک اقتصاد عقلانی مطلوب ترسیم می کند، اسمش می شود اقتصاد ایران اسلامی در دهه ای که هستیم. با همه ضعف ها و قوت هایش و با ساختارهای نرم و سختش.
* در این صحنه آنچه که بنده به عنوان یک اقتصاددان می بینم این است که یک مسیر محتومی را تاریخ اقتصادی بشر دارد طی می کند، یک مسیر محتومی را فسلفه تاریخ دینی انسان دارد سیر می کند و ما توی اینها که قرار گرفتیم ، بعد از انقلاب یک موج و در بیست سال اخیر مشخصاً یک نوع معماری نوین اقتصادی را در ایران شاهد هستیم با تمام ضعف ها و قوت هایش.

* حضرت امام (ره) به عنوان موسس انقلاب اسلامی، با اقداماتی که کرد و حضرت آقا با یک جامعه سازی کلان و یک معماری نوینی مخصوصاً در ده سال اخیر یک حرکت دیگری را متفاوت از آنچه امام شروع کرد، شروع کردند. علی رغم میل و پسند لایه های سنتی انقلاب اسلامی و حزب اللهی ها، شعارهای سالِ، پنج شش سال پشت سر هم اقتصادی است، یک گروهی که بیشتر نگاه های اسلام غیرسیاسی دارند می گویند این رهبر خیلی مادی است و ما را دارد به سمت مادیات سوق می دهد!

* این که رهبر در باکس سخنرانی تحویل سال، گفتمانی اقتصادی شکل بدهد و در حرم رضوی هم صحبت از شاخص شدت انرژی و مباحث اقتصادی می کند، اینها معنا دارست و نشان می دهد که این رهبر به دنبال یک چیزهائی است که گاهی برای بعضی ها اصلاً اولویت ندارد! ، سال هشتاد مقام معظم رهبری می فرمایند که امروز مسئله اقتصاد مسئله اول کشور است، ولی شما می بینید نظامات و نهادهای وابسته به انقلاب و خود ما خیلی اولویت اول ذهنی مان به عنوان یک پروژه انقلاب اسلامی، اقتصاد نبود، پارسال گفتند اگر استقلال اقتصادی را از دست بدهیم استقلال فرهنگی را هم از دست می دهیم.
* خوب قضیه چیست؟، یک نگاه رهبری این است که دشمن کید و حیله نظامی، امنیتی و فرهنگی کرده است، ولی در هیچکدام از اینها موفق نبوده است به براندازی، اما کید و امید و حیله دشمن در عرصه اقتصاد برای اینکه منجر به تغییر نظام بشود هنوز پابرجاست. خوب این نشان دهنده آسیب شناسی و جنگ شناسی ایشان در مقابله با دشمن است برای همین اقتصاد اولویت دارد، از طرفی دیگر در واژه شناسی مقام معظم رهبری کلید واژه هائی را می شنویم که نشان از آینده شناسی رهبری هم هست، بطور مثال وقتی صحبت از اقتصاد مقاومتی می شود، کلمه مقاومت را خیلی ها تعبیر می کنند به Resistance ، که در فضای فرهنگی اروپائی، انسان یاد گروه های مقاومت زیرزمینی فرانسوی انگلیسی می افتد در مقابل آلمان ، یعنی یک جریان انفعالی، پدافندی، کوتاه مدت و تدافعی، ولی وقتی وارد عناصر صحبت های ایشان برای اقتصاد مقاومتی می شویم، چیزهای دیگری می بینیم ، مثلاً ایشان می گویند مهم ترین عنصر اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان است، اقتصاد دانش بنیان نه تدافعی است بلکه تهاجمی است، نه کوتاه مدت است بلکه بلند مدت است، ایجابی است کاملاً سلبی نیست اصلاً، وبنحوی که اساساً اقتصاد مقاومتی ایشان یک پروژه بلند مدت است.

* الفاضی می بینیم که همه اش ایجابی است، کشوری مثل مالزی که اساساً در هیچ هجمه ی استکبار نیست و روی هیچ گسلی نیست، نسبت به ما که ژئوپلیتیک مان اساساً بر روی گسل است، گسل سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، تاریخی(انقلاب هم کرده ایم و بیشتر هجمه است به این گسل!)، اقتصادهای پیشرفته دنیا مثلG20 هم وقتی دور هم جمع می شوند، همین حرف ها را می زنند.

* من امسال گزارش 2013-2014 اتحادیه اروپا را که نگاه می کردم سه چهار کلید واژه و شاخص جدید را به کار گرفته بودند که وقتی آنها را کنار هم می گذاریم عیناً می شود اقتصاد مقاومتی .

یکی resilience بود، یعنی؛ انعطاف پذیری و تاب آوری اقتصادی در مقابل شوکها ، یکی solidarity بود ، یعنی؛ مستحکم بودن، یکی sustainability بود، یعنی؛ پایداری، منتها با ادبیات خودشان اما مشابه پروسه هائی است که ما هم دقیقاً همان ها را دنبال می کنیم و همانها را داریم.

* در هر صورت این جریان اقتصاد مقاومتی یک جریان سیاست زدهِ کوتاه مدتِ ایدئولوژیکِ سیاسی نیست، به همین دلیل به نظر می رسد اساساً غلط است که ما اقتصاد مقاومتی را economy Resistance ترجمه کنیم! چرا اصلاً ترجمه کنیم، مگر آنها کباب ما را Steak ترجمه کردند، کباب؛ Kebab است و امام؛ Imam است. لذا ما هم باید بگوئیم : Moqawama economy

* بعنوان یک اقتصاددان سعی می کنم خودم را از علائقی که به انقلاب و نظام و شخص آقا دارم بیاورم کنار، ولی باز هم می بینیم که این کلید واژه ها و این حلقه ها معنا دار است، با برخی از اقتصاددانان دنیا و ایرانیان اقتصاددان خارج از کشور هم که صحبت می کنیم و با زبان خودشان که با آنها طرح بحث می کنیم، می بینیم که منطقاً این حرف ها معنی دارد و او هم می فهمد و منطقاً کارهای ما را قبول می کند، حتی جائی و گاهی او از اقتصاددان ایرانی خیلی راحت تر می پذیرد، او وقتی «تولید ملی» را می شنود، مثل اقتصاددانان ایرانی سریع نمی گوید که این نوعی نگاه به درون است، انزواست، جهانی ندیدن اقتصاد است، می گوید؛ همه کشورهای پیشرفته ی دنیا با تاکید بر تولید ملی شان زنده اند، آمریکا، آلمان، انگلستان و …

وقتی میگوییم تولید ثروت از علم و تجاری سازی علم بجای فروش نفت اصلاً راحت می پذیرد و می گوید همین است، اقتصاد کشور شما باید منعطف باشد و خیلی زودتر از اینها تلاش خود را برای خروج از حالت حالت تک محصولی نفت بصورت جدی بایست آغاز میکردید .

* آدم با اقتصاددانان دنیا راحت تر می تواند ادبیات اقتصادی انقلاب اسلامی روز را به بحث بگذارد، معنا دار است!، آنها اصلاً به ما نمی گویند که حرف هایتان سیاست زده است، ایدئولوژیک و غیر علمی است، اما اقتصاددانان وطنی گاهی به ما می گویند؛ این حرف ها سیاسی است، ایدئولوژیک است! ، می گویند چون تحریم شده اید و گیر کرده اید، ریاضتی است و مجبورید بگوئید اقتصاد مقاومتی!
* در حالی است که شما وقتی همین سیاست های کلان ابلاغی اقتصاد مقاومتی را نگاه می کنید، درصد ایجابی و تهاجمی اش خیلی بیشتر از درصد سلبی و تدافعی و پدافندی آن است، اصلاً برای یک اقتصاد در حال رشد است، این وضعیتی است که من و شما در آن هستیم.